Nếu như Brazil nổi tiếng với lối chơi “samba” tấn công hoa mỹ, Tây Ban Nha gắn liền với “tiki-taka” kiểm soát bóng đỉnh cao, thì nước Ý lại nổi bật với một phong cách rất đặc trưng là Catenaccio. Vậy Catenaccio là gì, mời bạn theo dõi bài viết dưới đây của 90 Phút TV nhé!
Catenaccio là gì?
Catenaccio là một từ tiếng Ý, có nghĩa là “cái then cửa” hoặc “cái chốt cửa”. Trong bóng đá, thuật ngữ này dùng để chỉ một chiến thuật phòng ngự cực kỳ chắc chắn, có tổ chức chặt chẽ và ưu tiên việc khóa chặt mọi khoảng trống trước khung thành hơn là triển khai lối chơi tấn công. Mục tiêu của Catenaccio là không để thủng lưới, thậm chí sẵn sàng hy sinh phần lớn thời lượng kiểm soát bóng và khả năng tấn công chỉ để đảm bảo an toàn tối đa cho hàng phòng ngự.
Catenaccio không chỉ đơn thuần là chơi tử thủ như nhiều người lầm tưởng, mà là một hệ thống chiến thuật rất khoa học và đòi hỏi tính kỷ luật cao, trong đó các cầu thủ phải có sự phối hợp nhịp nhàng, di chuyển hợp lý, áp sát đúng lúc và đặc biệt là không được mắc sai lầm.
Nguồn gốc ra đời của chiến thuật Catenaccio
Theo 90PTV tìm hiểu, dù thường được gắn với bóng đá Ý, Catenaccio không hoàn toàn bắt nguồn từ Ý. Người đầu tiên phát triển sơ khai chiến thuật này là Karl Rappan, một huấn luyện viên người Áo làm việc tại Thụy Sĩ vào những năm 1930. Khi ấy, ông đã tạo ra một hệ thống có tên gọi là “verrou” – nghĩa là “thanh chắn”, sử dụng một hậu vệ chơi thấp nhất phía sau hàng thủ để bọc lót và hóa giải các pha tấn công của đối phương.
Tuy nhiên, Catenaccio chỉ thực sự phát triển mạnh mẽ và trở thành thương hiệu chiến thuật gắn liền với bóng đá Ý vào thập niên 1950 và 1960, đặc biệt dưới thời Nereo Rocco tại CLB Padova và sau đó là AC Milan. Nhưng người được xem là “kiến trúc sư vĩ đại” nâng tầm và định hình Catenaccio trở thành trường phái chiến thuật đặc trưng của Ý chính là Helenio Herrera, HLV huyền thoại người Argentina gốc Pháp tại Inter Milan trong thập niên 1960.
Dưới thời Herrera, Inter Milan đã thống trị bóng đá châu Âu nhờ Catenaccio – với hai chức vô địch châu Âu liên tiếp (1964 và 1965), giúp chiến thuật này vươn tầm ảnh hưởng trên toàn thế giới.
Nguyên lý hoạt động của lối chơi Catenaccio
Sau khi đã cùng 90Phut TV làm rõ khái niệm Catenaccio là gì cũng như nguồn gốc ra đời. Tiếp sau đây, để người xem có thể theo dõi trực tiếp bóng đá tốt nhất, hãy cùng khám phá nguyên lý hoạt động của lối chơi này. Theo đó, Catenaccio không có một sơ đồ cố định mà là triết lý chiến thuật, có thể linh hoạt sử dụng các sơ đồ khác nhau như 5-3-2, 4-4-2 hoặc 1-3-3-3 tùy theo HLV vận dụng. Tuy nhiên, điểm cốt lõi của Catenaccio bao gồm các yếu tố sau:
Libero – Hòn đá tảng phòng ngự
Một đặc điểm nổi bật của Catenaccio là sử dụng vị trí libero (người quét) – một trung vệ chơi lùi sâu nhất sau hàng hậu vệ để bọc lót và phá bóng trong những tình huống nguy hiểm. Libero có vai trò cực kỳ quan trọng, vừa phải có khả năng đọc trận đấu tốt, vừa cần tốc độ và khả năng tranh chấp mạnh mẽ. Những cái tên như Franco Baresi, Gaetano Scirea hay Claudio Gentile chính là những biểu tượng cho vai trò này.
Phòng ngự khu vực và kèm người chặt chẽ
Catenaccio dựa vào việc bắt người theo khu vực và thậm chí có lúc theo kiểu “kèm chết” các cầu thủ nguy hiểm nhất bên phía đối thủ. Các cầu thủ hậu vệ và tiền vệ phải luôn giữ đúng vị trí, không để lộ khoảng trống, đồng thời sẵn sàng truy cản đối phương trong từng pha bóng. Việc này đòi hỏi thể lực tốt và sự tập trung cao độ.
Phản công nhanh khi có cơ hội
Dù đặt nặng phòng ngự, nhưng Catenaccio không hoàn toàn từ bỏ tấn công. Ngược lại, khi có cơ hội, đội bóng sẽ tận dụng tối đa các đường phản công sắc bén – thường dựa vào các tiền đạo nhanh, khéo léo hoặc các đường chuyền dài vượt tuyến từ phía sau lên. Đây chính là lúc Catenaccio chuyển từ phòng thủ sang phản công chỉ trong vài nhịp.
Kỷ luật chiến thuật nghiêm ngặt
Mỗi cầu thủ trong hệ thống Catenaccio đều phải tuân thủ chặt chẽ vị trí và nhiệm vụ được giao. Bất kỳ sai sót nhỏ nào cũng có thể làm vỡ kết cấu phòng ngự và dẫn đến bàn thua. Vì thế, sự tập trung, gắn kết và kỷ luật chính là yếu tố sống còn trong lối chơi này.
Ưu và nhược điểm của lối chơi Catenaccio là gì?
Ưu điểm của Catenaccio
- Hiệu quả cao trong việc phòng ngự và giữ sạch lưới.
- Tận dụng tốt khả năng phản công khi đối phương dâng cao.
- Phù hợp với các trận đấu cúp, knock-out nơi sự thực dụng được đề cao.
- Dễ đào tạo và triển khai khi đội hình có những hậu vệ giỏi, kỷ luật.
Nhược điểm và tranh cãi
- Mang tiếng “tiêu cực” khi khiến trận đấu thiếu hấp dẫn do quá chú trọng phòng ngự.
- Bị coi là lối chơi “phản bóng đá” bởi nhiều HLV và CĐV ưa chuộng bóng đá tấn công đẹp mắt.
- Khó triển khai trong môi trường bóng đá hiện đại, nơi mà tốc độ, thể lực và pressing cao đang thống trị.
- Không phù hợp nếu thiếu những cá nhân xuất sắc ở hàng thủ và hàng công phản công.
Những đội bóng nổi tiếng với lối chơi Catenaccio
Nếu bạn là một tín đồ của bóng đá Ý và thường xuyên theo dõi các trận đấu do kênh 90p TV phát sóng sẽ biết có những đội bóng nổi tiếng với lối chơi Catenaccio như:
- Inter Milan thời Helenio Herrera: Đây là thời kỳ Catenaccio đạt đến đỉnh cao với lối chơi cực kỳ kín kẽ, chắc chắn và hiệu quả. Inter Milan dưới tay Herrera được mệnh danh là “La Grande Inter”, thống trị cả Serie A và Cúp C1 châu Âu.
- AC Milan thời Nereo Rocco: Dưới sự chỉ đạo của người được xem là “cha đẻ” của Catenaccio tại Ý, AC Milan cũng gặt hái nhiều danh hiệu lớn, trong đó nổi bật là chức vô địch C1 năm 1969.
- Đội tuyển Ý tại World Cup 1982 và 2006: Catenaccio, dù đã được biến tấu linh hoạt, vẫn là nền tảng phòng ngự vững chắc giúp Azzurri lên ngôi vô địch thế giới. Bộ đôi trung vệ và vai trò Libero luôn là niềm tự hào của bóng đá Ý.
Truy cập vào website của 90PhutTV để xem lại các highlight bóng đá hôm nay để thấy được các đội bóng nước Ý áp dụng lối chơi này như thế nào nhé!
Kết luận
Như vậy Catenaccio là gì đã được trang web giải đáp chi tiết ở nội dung trên. Catenaccio không chỉ là một chiến thuật, mà còn là một trường phái bóng đá, đại diện cho tư duy chiến lược sắc bén, tinh thần kỷ luật thép và nghệ thuật phòng ngự đặc trưng của nước Ý.